صحبت کردن با کودک با چه لحنی مناسب است؟
وقتی با کودکان حرف می زنیم، بیشتر وقت ها آن ها منظورِ ما را از تُن و لحنِ صدای ما متوجه می شوند. با یک وضعیت پُر تکرار آغاز کنیم. زمانی که بیرون از فضای خانه مثل فروشگاه، پارک و یا میهمانی هستید به تُنِ صدای بزرگ ترها توجه کنید. بزرگسالان به نُدرت با بچه‌ها، با همان تُنِ صدای معمولی و عادی صحبت می کنند که با یکدیگر حرف می زنند. حال، وقتی در خانه تنها هستید، به لحن و شدت صدای خود توجه کنید. در واقع، چه چیزی را می خواهید به او برسانید؟ و از همه مهم تر؛ فرزندتان چه می شنود؟
احتمال می رود بسیاری از مواقع لحنِ حرف های ما و تُنِ صحبت های ما موجب برهم خوردن رابطه های مان گردد. گاه ممکن است ما از کلمه های مهربانانه و محبت آمیز استفاده کنیم، اما لحن مان آزاردهنده و تحقیر کننده باشد.
یک مثالِ آشنا. پدری مشغول کمک کردن به فرزندش است تا بتواند مشق هایش را به پایان برساند. فرزند، به هر دلیل تسلط کافی بر تکالیفِ محول شده ندارد و نمی تواند کارش را به اتمام برساند. پدر توی ذوقَش می خورد و می گوید:
«چرا نمی فهمی عزیزم؟ این که چیزی نیست؟»
فرزند، به احتمال فراوان مات و مبهوت، گیج و سردرگم و با احساس ناخوشایند به دفتر و کتابش نگاه می کند. پدری که قرار بوده کمک کند، موجب بروز احساس درماندگی می شود. و به او القا می کند امیدی به یادگیری اش وجود ندارد. نکته بسیار مهم دیگر، مثل کودکان حرف زدن که گاه به درآوردن اَدای آن ها اطلاق می شود، است. برخی از روانشناسان این تقلید را نشانه کوچک شمردن کودکان قلمداد می کنند. بهتر است حین صحبت کردن با کودک به طرز، حالت و تُنِ صدای مان وقتی با کودکان حرف می زنیم توجه کنیم.
صحبت کردن با کودک شبیه کودک
با تمرین و دقت، در می‌یابیم که گاه تا چه حد قدر و ارزش فرزندان مان را به سُخره می‌گیریم. ما با آن‌ها کودکانه صحبت می‌کنیم، گاه هیجان‌های ساختگی برای برانگیختن علاقه و توجه‌شان نشان می‌دهیم، و گاه‌تر، با لحنی احساساتی با آن‌ها حرف می‌زنیم که توجه‌شان را بیش از این‌ها جلب کنیم. نکته‌ی حایز اهمیت این است که اگر با فرزندان خود همانند دوستان‌مان حرف بزنیم، طوری که احساس و برداشت کنند که با ما برابر هستند، درهای ارتباط را به روی‌شان باز کرده‌ایم. نه کودکانه و نه محقرانه. نه خیلی بلند و مستبدانه و نه خیلی تصنعی و سهل گیرانه.
نویسنده: عماد رضایی‌نیک
روانشناسی کودک در مرکز سرو مشاوره های بررسی و درمان اختلالات رفتاری.
