صحبت کردن با کودک با چه لحنی مناسب است؟
وقتی با کودکان حرف می‌زنیم، بیشتر وقت ها آن‌ها منظورِ ما را از تُن و لحنِ صدای ما متوجه می‌شوند. با یک وضعیت پُر تکرار آغاز کنیم. زمانی که بیرون از فضای خانه مثل فروشگاه، پارک و یا میهمانی هستید به تُنِ صدای بزرگ‌ترها توجه کنید. بزرگ‌سالان به نُدرت با بچه‌ها، با همان تُنِ صدای معمولی و عادی صحبت می‌کنند که با یک دیگر حرف می‌زنند. حال، وقتی در خانه تنها هستید، به لحن و شدت صدای خود توجه کنید. در واقع، چه چیزی را می‌خواهید به او برسانید؟ و از همه مهم تر؛ فرزندتان چه می‌شنود؟
احتمال می‌رود بسیاری از مواقع لحنِ حرف‌های ما و تُنِ صحبت‌های ما موجب برهم خوردن رابطه‌های مان گردد. گاه ممکن است ما از کلمه‌های مهربانانه و محبت‌آمیز استفاده کنیم، اما لحن‌مان آزاردهنده و تحقیرکننده باشد.
یک مثالِ آشنا. پدری مشغول کمک کردن به فرزندش است تا بتواند مشق‌هایش را به پایان برساند. فرزند، به هر‌دلیل تسلط کافی بر تکالیفِ محول شده ندارد و نمی‌تواند کارش را به اتمام برساند. پدر توی ذوقَش می‌خورد و می‌گوید:
«چرا نمی فهمی عزیزم؟ این که چیزی نیست؟»
فرزند، به احتمال فراوان مات و مبهوت، گیج و سردرگم و با احساس ناخوشایند به دفتر و کتابش نگاه می‌کند. پدری که قرار بوده کمک کند، موجب بروز احساس درماندگی می‌شود. و به او القا می‌کند امیدی به یادگیری‌اش وجود ندارد. نکته‌ی بسیار مهم دیگر، مثل کودکان حرف زدن که گاه به درآوردن اَدای آن‌ها اطلاق می‌شود، است. برخی از روان‌شناسان این تقلید را نشانه‌ی کوچک‌شمردن کودکان قلمداد می‌کنند. بهتر است حین صحبت کردن با کودک به طرز، حالت و تُنِ صدای‌مان وقتی با کودکان حرف می‌زنیم توجه کنیم.
صحبت کردن با کودک شبیه کودک
با تمرین و دقت، در می‌یابیم که گاه تا چه حد قدر و ارزش فرزندان مان را به سُخره می‌گیریم. ما با آن‌ها کودکانه صحبت می‌کنیم، گاه هیجان‌های ساختگی برای برانگیختن علاقه و توجه‌شان نشان می‌دهیم، و گاه‌تر، با لحنی احساساتی با آن‌ها حرف می‌زنیم که توجه‌شان را بیش از این‌ها جلب کنیم. نکته‌ی حایز اهمیت این است که اگر با فرزندان خود همانند دوستان‌مان حرف بزنیم، طوری که احساس و برداشت کنند که با ما برابر هستند، درهای ارتباط را به روی‌شان باز کرده‌ایم. نه کودکانه و نه محقرانه. نه خیلی بلند و مستبدانه و نه خیلی تصنعی و سهل گیرانه.
نویسنده: عماد رضایی‌نیک
روانشناسی کودک در مرکز سرو مشاوره های بررسی و درمان اختلالات رفتاری.
