بحران هویت نوجوانان را بشناسیم
یکی از دغدغه های اصلی جامعه جوان ما این است که نمی توانند برای خیلی از مسائل زندگی تصمیم بگیرند، یا شاید گهگاه دیده ایم که عقاید‌مان ثبات لازم را ندارند، گاهی اعتقادات مان را زیر سوال می بریم و گاهی همان اعتقادات را تایید می کنیم. شما اگر برای انتخاب های اصلی زندگی خود مثل انتخاب رشته دانشگاهی، انتخاب همسر، انتخاب سلیقه های زندگی و انتخاب های دیگر زندگی نمی توانید تصمیم بگیرید و یا برای تصمیم گیری باید از افراد مهم زندگی خود دستور بگیرید، زندگی شما دچار یک بحران است، بحرانی به اسم بحران هویت، بحرانی که امروزه یکی از معضلات عمده کشور است.
هویت یکی از جنبه های اصلی رشد فردی و اجتماعی در دوران نوجوانی است؛ ” بحران هویت نوجوانان ” پاسخ به این سوال که «من کیستم»؟!
متاسفانه بحث و پرسش و پاسخ در مورد هویت آن قدر در جامعه ما کم است که یک نوجوان معنای واژه ای به این مهمی رو نمی داند و این خود یک بحران است. هویت از نظر برزونسکی یک نظام کنترل است که مجموعه ای از هنجارها و ضد هنجارها را در فرد ایجاد می کند. طبق این رویکرد شناختی-اجتماعی در بررسی هویت باید به تفاوت های فرد در چگونگی پردازش اطلاعات مربوط به خود و چگونگی برخورد با تعارضات و تصمیم گیری های شخصی را مدنظر قرار داد. واضح تر بگویم؛ شما با توجه به جنسیت، سن، مذهب، فرهنگ و پایگاه اجتماعی و خانوادگی یاد می گیرید که چگونه اطلاعات رو پردازش کنید و چگونه قدرت تصمیم گیری در برابر مشکلات و مسایل زندگی را داشته باشید. حال ببینیم چگونه ما دچار بحران هویت می شویم و این بحران چه مشکلاتی را برای ما ایجاد خواهد کرد.
خانواده اولین بذر رشد فردی و مبنای شخصیت را در انسان فراهم می سازد، کودک در خانواده روابط اجتماعی با دیگران را می آموزد و اصول و قواعد اخلاقی را یاد می گیرد. خانواده به عنوان فیلتری برای عقاید، ارزش‌ها و نگرش های مربوط به فرهنگ یک جامعه محسوب می گردد و آن ها را به یک شیوه بسیار اختصاصی و انتخابی به کودک ارائه می دهد.
روانشناسان جهت انجام تحقیقات در زمینه تاثیر خانواده بر رشد شخصیت کودک به طور معمول روابط خانوادگی را به چهار دسته تقسیم می کنند.
انواع روابط خانوادگی
- خانواده های استبدادی که در آن بر قدرت و احترام به والدین بیش از اندازه تاکید می شود. در این نوع خانواده ها کودک هیجانات خود را باید کنترل کند و بایدهایی که پدر و مادر برای آن ها در نظر می گیرد را دنبال می کند و مصلحت ها را رعایت می کند و به این خاطر از زندگی خود راضی نیستند. روابط اجتماعی فرزندان در جامعه بیشتر به این صورت است که گرایش به مدارا و رعایت حال و وضع دیگران دارند، صبر و تحمل آن ها پایین بوده و همچنین خواسته های دیگران را در اولویت قرار می دهند. این‌گونه خانواده ها برای تربیت فرزندان خود مانع کنجکاوی کودکان شده و زمانی که کودکان قصد انجام هر کاری را دارند به کرات و بدون هیچ توضیحی از واژه های “دست نزن” و “نکن” استفاده می کنند.
- خانواده های دموکراتیک خانواده هایی هستند که در آن هر یک از اعضای خانواده در اجرای امور زندگی دارای حقوق و امتیازات یکسانی هستند. شاخه اصلی این خانواده‌ها در رابطه با فرزندان شان هدایت کردن، حمایت، صمیمیت و مقبولیت است. روابط اجتماعی فرزندان در جامعه به این صورت است که هم دافعه دارند و هم جاذبه یعنی می توانند در موارد ضروری نرم باشند و کوتاه بیایند و هم در صورت تهدیدات از خود دافعه نشان بدهند و برای دیگران از طریق مرزها خط قرمزهای خود را مشخص کنند. قدرت تصمیم گیری بسیار بالا از دیگر شاخصه های فرزندان این طیف از خانواده ها است.
- خانواده های پذیرنده از وجود کودک خود به شدت استقبال می کنند. شاید فکر کنید این نوع از تربیت بهترین روشِ تربیتی است در حالی که اینطور نیست؛ چون فرزندانی که در این خانواده ها هستند دست و دلشان به هر کاری نمی رود و نمی توانند خود را مجبور به انجام هر کاری بکنند و فقط کارهایی انجام می دهند که به آن شوق و علاقه داشته باشد. در این خانواده ها هم از واژه های دست نزن و نکن زیاد استفاده می شود اما نه برای این‌که نمی توانی بلکه به این دلیل که خودم برایت انجامش می دهم.
- خانواده های طرد کننده از وجود فرزندان خود ناراضی هستند، این دسته از والدین به دلیل درگیری های زیاد و مشغولیت ذهنی به نیازهای فرزندان خود توجهی ندارند، همچنین از توجه لازم به نوجوانان یا ارائه حمایت همدلانه مورد نیاز وی در می مانند. این‌گونه رفتار باعث می شود که فرزندان به بهره کشی از دیگران تمایل داشته باشند و مدام به سرزنش خود بپردازند، که نتیجه‌ی آن الگوی ضدِ اجتماعی و اختلال‌ِ رفتاری است.
سبک‌های هویت زیر را خوب مطالعه کنید و ببینید شما جزو کدوم یک از سبک های هویت هستید.
انواع هویت نوجوانان و سبک های هویتی
سبک اطلاعاتی
نوجوانانی که از سبک اطلاعاتی استفاده می کنند به طور فعال به جست و جو و ارزیابی اطلاعات مربوط به خود می پردازند. آن ها تمایل دارند به بررسی راه حل های چندگانه و جستجو درباره نقش های گوناگون بپردازند. ویژگی اصلی افرادی که دارای این سبک هویت هستند این است که افرادی باز خورد دهنده، وظیفه شناس، پذیرای تجارب جدید، مسئله مدار و وقت شناس و حساس در تصمیم گیری هستند. وقتی شما برای شناخت بیش تر خود علاقه به تجربه کارهای تازه دارید، شما بهترین و موفق ترین نوع هویت را دارا هستید. این افراد معمولاً دارای قدرت بالا در تصمیم گیری، شناخت، خودمختاری و ثبات شخصیتی هستند .
سبک هنجاری
این افراد وقتی با تصمیمات مهم رو به رو می شوند به جست و جو و مشورت با منابع قدرت و افراد مهم دیگر می پردازند که اغلب اوقات این اشخاص دارای قدرت همان کسانی هستند که خودپنداره اش را بر مبنای استاندارد های آن ها استوار کرده اند. این سبک با ویژگی هایی مانند وظیفه شناسیِ مفرط، کمک خواهی و ناشکیبایی رابطه دارد. افرادی که دارای این سبک هستند اعتقاد دارند که جوری باید رفتار کنند که افراد مهم زندگی به آن معتقدند.
سبک سَر‌درگُم
این سبک نماد به تأخیر انداختن و شانه خالی کردن در برابر مسائل کاری و زندگی است، همچنین دارای سطوح پایین تعهد و همچنین عزت نفس پایین می باشند. افراد دارای این سبک در مواقع تصمیم گیری حسِ ترس و اضطراب می گیرند و در این موقعیت اغلب از راهبردهای نامناسب مانند اجتناب، بهانه آوردن و دلیل تراشی استفاده می کنند و بیش تر مواقع نمی توانند تصمیم بگیرند و یا تصمیم گیری برایشان دشوار است. سردرگمی شاخصه اصلی این سبک از هویت است، سردرگمی در تصمیم گیری، اعتقادات، خودشناسی و حتی علایق شخصی.
هویت شناسی نوجوانان و درمان اختلالات هویت شناسی در مشاوره فردی و مشاوره کودک و نوجوان مرکز سرو
