یكی از ویژگی‌های افرادی كه سلامت روانی دارند، وقتی به خود می‌نگرند، خود را پست و خفیف نمی‌دانند. این ویژگی به نظر بسیاری از روان‌شناسان مهم‌ترین عامل سلامتی روانی است. روان‌شناسان اخلاق معتقدند كه هر چه انسان اخلاقی تر زندگی كند، عزت نفس بیشتری دارد. یعنی هر چه انسان خوب‌تر باشد، در چشم خودش عزیزتر و زیباتر می‌آید.
اما دومین مولفه سلامت روانی این است كه انسان اینجایی و اكنونی زندگی كند. در مورد بیشتر انسان‌ها تنها جسم‌شان در زمان حال زندگی می‌كند، در حالی كه ذهن و روان‌شان در حال به سر نمی‌برد، بلكه ذهن‌شان مشغول برنامه‌های آینده یا خاطرات گذشته است.
روان‌شناسان معتقدند كه ذهن بیشتر انسان‌ها به طور میانگین از 16 ساعت بیداری، حتی یك ربع ساعت نیز معطوف به لحظه حال نیست و معمولا مشغول گذشته یا آینده است. حسن زندگی اینجایی و اكنونی در این است كه هرچه انسان بیشتر در حال زندگی كند، از لذاتی كه در این مختصه زمانی و مكانی است بیشتر استفاده می‌كند و از رنج‌های این برهه زمانی و مكانی، كمتر رنج می‌برد. یعنی در حال زیستن پتانسیل لذت بردن ما را از زندگی افزایش می‌دهد و پتانسیل رنج بردن ما از زندگی را كاهش می‌دهد.
به تعبیر دیگر اگر انسان می‌خواهد از آنچه حال به او عرضه می‌كند، باید ذهن و بدن اش را همزمان كند. انسان اگر بتواند از گذشته و آینده فارغ شود، خوشی حتی در چهره‌اش نیز نمایان می‌شود. البته هیچ انسانی نمی‌تواند همواره در لحظه حال زندگی كند، اما باید در نظر داشته باشد كه آشیانه او در لحظه حال است و باید در عین حال كه به گذشته و آینده می‌رود، همواره در لحظه حال سكنی گزیند.
اما علامت سوم سلامت روان پذیرندگی خود است. انسان تا خودش را نپذیرد، سلامت روان ندارد و مدام خودش را ملامت می‌كند و خودش را نكوهش می‌كند. تا زمانی كه انسان نتواند خودش را بپذیرد، هیچ كسی را نمی‌پذیرد. عفو، از عفو انسان نسبت به خودش آغاز می‌شود، یعنی انسان باید بتواند گذشته خودش را ببخشد. این به آن معنا نیست كه انسان حساسیت خود را نسبت به گذشته از دست بدهد. پذیرش گذشته به آن معناست كه انسان آن را انكار نكند. انسانی كه گذشته‌اش را می‌پذیرد، خودش را دوست دارد.
تفاوت پذیرش نفس با عزت نفس آن است كه یك پله بالاتر از آن است. زیرا اگر فرد گذشته‌اش را نپذیرد، برای انكار آن كارهای دیگری می‌كند. اما كسی كه خود را نمی پذیرد، آسایش روان ندارد، زیرا یا می‌كوشد گذشته خودش را پنهان كند یا گذشته دیگران را ناچیز جلوه دهد و تحقیر كند.
برگرفته از دست نوشته‌های استاد مصطفي ملکیان ،روزنامه اعتماد ،چرا برای حال زندگی نمی کنیم .
خدمات مشاوره روانشناسی سرو با ارائه خدمات روانشناسی بالینی و روانشناسی فردی در خدمت شماست.
