فرد دارای طرحواره ایثار به طور خودخواسته و ارادی در موقعیت‌های روزمره بر روی تامین نیازهای دیگران متمرکز می‌شود و با تمایل و میل خویش به دنبال ارضای نیازهای دیگران است. خودشان را فدا می‌کنند تا نیازهای دیگران را ارضا کنند حتی اگر در اوج کار و خستگی باشند. در حقیقت نیازهای خود و خانواده‌شان را فدای دوستان و اطرافیان می‌کنند و وقتی کسی چیزی را از آن‌ها بخواهد نمی‌توانند نه بگویند، به همین خاطر علی‌رغم میل و با خشم درونی معمولاً دنبال انجام کارهای بقیه هستند و خودشان هم احساس می‌کنند که قربانی شده‌اند.
طرحواره ایثار ها اکثراً احساس می‌کنند که مورد سوء استفاده دیگران قرار گرفته‌اند، لذا اکثراً از رفتارهای غیرمنصفانه دیگران با خود، ناراضی و شاکی هستند. آن‌ها در روابط اجتماعی خود دوستان زیادی دارند، هرچند نیازهای خودشان معمولاً در این روابط ارضا نمی‌شود. این افراد در محیط کاری نیز معمولاً احساس می‌کنند مورد سوءاستفاده همکاران خود هستند و همکاران کارهای خود را سر آن‌ها ریخته‌اند.
دلایل شکل گیری طرحواره ایثار
دلایل متعددی برای شکل‌گیری طرحواره ایثار وجود دارد، مهمترین آن‌ها عبارت است از آنکه فرد در زمان کودکی کسی را که با او همدل باشد، در کنار خود احساس نکرده است. کسی که به حرف‌های دل او گوش بدهد، از او حمایت کند و به او احساس مهم بودن و ارزش بدهد. در چنین شرایطی، کودک احساس می‌کند که نیازهای او مهم نمی‌باشد، بلکه این نیازهای دیگران است که مهم است. او در می‌یابد که تنها در صورتی که به نیازهای دیگران توجه کند، احتمال آن را دارد که مورد توجه و محبت دیگران قرار گیرد، و یا کودک به دلیل داشتن والدین بیمار، کودکی نکرده و نیازهای کودکانه او ارضا نشده است.
رایج‌ترین دلایل شکل‌گیری طرحواره ایثار عبارت است از: پیشگیری از ایجاد درد و رنج برای دیگران، اجتناب از احساس گناه به دلیل خودخواه بودن یا حفظ ارتباط با اشخاصی که فرد آن‌ها را محتاج و نیازمند تصور می‌کند. طرحواره ایثار غالباً پیآمد حساسیت حاد به درد دیگران است. طرحواره ایثار گاهی به این احساس می‌انجامد که نیازهای خود فرد به خوبی تامین نمی‌شود، در نتیجه بیمار دچار نفرت از اشخاصی می‌شود که از آن‌ها مراقبت می‌کند. این طرحواره با مفهوم وابستگی همپوشی دارد.
رفتار متقابل با طرحواره ایثار
- تسلیم: برای دیگران بیش از حد ایثارگری می‌کنند و توجهی به هدف‌ها و خواسته‌های خود ندارند.
- اجتناب: ممکن است به خاطر ترس از قربانی شدن از دیگران دوری کنند.
- جبران افراطی: ممکن است روزی به حالت پرخاشگری و یا افسردگی برسند که چرا دیگران قدر کار آن‌ها را نمی‌دانند و دیگر تصمیم بگیرند که برای هیچ کسی کاری نکنند.
درمان طرحواره ایثار با مشاوره فردی روندی مثبت در پیش خواهد داشت.
